Categorie: Oliën & vetten | 29 apr, 2018 | Auteur: Martin Frijters
Alle vetzuren bestaan uit koolstofatomen die in ketens gerangschikt zijn. Er zijn vetzuren met lange ketens de meeste vetzuren, middellange ketens bijv uit kokos en korte ketenvetzuren zoals boterzuur aanwezig in melkvet. Vetzuren variëren niet alleen naar de lengte van de ketens maar ook naar de manier waarop de atomen onderling verbonden zijn. Men onderscheidt verzadigde vetzuren en enkelvoudig- en meervoudig onverzadigde vetzuren. Bij de verzadigde vetzuren worden alle koolstofatomen door een een enkele binding met elkaar verbonden. De enkelvoudig onverzadigde vetzuren bevatten een dubbele binding en de meervoudig onverzadigde vetzuren bevatten 2 of meer dubbele bindingen.
<h2>Waarom is dit van belang? </h2>
Verzadigde vetten gaan door hun structuur niet zo makkelijk reacties aan met andere stoffen en oxyderen daardoor niet zo gauw. We noemen ze stabiel. Enkelvoudig onverzadigde vetten gaan iets makkelijker een verbinding aan met een andere stof en zijn iets minder stabiel. Meervoudig onverzadigde vetzuren zijn vrij instabiel, gaan makkelijk verbinding aan met andere stoffen en oxyderen daardoor snel. Dat hoeft niet altijd een nadeel te zijn, maar kan wel.
Vitamine E en astaxanthine beschermen tegen oxidatie van vetzuren. Astaxantine een rode kleurstof wordt in de voedselketen gebracht door een alg die gegeten wordt door andere organismen die in zee leven zoals, schelp- en schaaldieren en vissen en beschermt tegen schadelijke UV-straling onder water. Deze stof beschermt ons mensen ook tegen schade door UV-straling aan de huid en de ogen. Alle vetten bevatten meestal alle 3 de soorten vetzuren, maar in verschillende hoeveelheden.
Rijk aan verzadigde vetzuren zijn volle melkproducten, vet vlees, cocao, kokos en palmvet. Rijk aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren zijn olijven, olijfolie, pinda’s en arachide(pinda)olie, koolzaadolie, avocado, eigeel, noten en notenolie met uitzondering van walnoten. Rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren zijn zaden en de oliën daarvan, zoals zonnebloem, lijnzaad, sesam, saffloer, tarwekiemolie, walnotenolie, druivenpitolie en vette vis. Het is belangrijk dat er in ons lichaam een balans is tussen verzadigde en onverzadigde vetzuren. Met name vooral voor een goed functie van onze celwanden. De onverzadigde vetzuren zijn belangrijk voor de doorlaatbaarheid en soepelheid van deze celwanden en maken daarmee een goede uitwisseling van voedingstoffen en zuurstof naar de cel en afgifte van afvalstoffen en koolzuur naar de vloeistof die de cel omgeeft, mogelijk.
Otto Warburg ontving reeds in de 1e helft van de vorige eeuw de Nobelprijs voor zijn onderzoek naar het verband tussen celademhaling en het ontstaan van degeneraties en kanker door zuurstofgebrek in de cel en de preventieve rol die bepaalde onverzadigde vetzuren daar in kunnen spelen. Helaas is er met deze wetenschap weinig gedaan tot de laatste plus minus 15 a 20 jaar. Johanna Budwig die ik al eens eerder genoemd heb in mijn artikel over noten en zaden, heeft in navolging van Otto Warburg al in de vijftiger jaren van de vorige eeuw het Budwigontbijt ontwikkelt ter preventie van kanker en andere degeneratieve ziektes.
De basis hiervan is vers gemalen lijnzaad, lijnzaadolie, magere kwark en vers fruit. Lijnzaadolie verbindt zich heel makkelijk met zuurstof vandaar . Dit was ook de reden waarom lijnzaadolie in vroeger tijden als basis voor verf diende. Omdat de lijnzaadolie zich verbond met zuurstof, droogde de olie en vormde een beschermende ademende laag over het hout. De essentiële vetzuren alfalinoleenzuur en linolzuur behoren tot de meervoudig onverzadigde vetzuren. De 1e behoort tot de Omgea 3 vetzuur groep en de 2e tot de Omega 6 groep. Dit is een indeling die met de chemische structuur te maken heeft. Beiden hebben we nodig en een goed verhouding tussen deze 2 is belangrijk. Het Westerse voedingspatroon bevat veel teveel Omega 6 en te weinig Omega 3. De verhouding zou idealiter zo’n Omega 3 een staat tot drie a vijf Omega 6 moeten zijn. De verhouding is echter 1 staat tot 25. Beide Omega’s spelen een belangrijke rol in de keten van immuunreacties.
Om het niet al te ingewikkeld te maken, kort gezegd de stoffen die gevormd worden uit Omega 6 kunnen onstekingsbevorderend werken. Zij spelen een rol bij het ontstaan in stand houden van chronische laaggradige ontstekingen, chronische ziekten en auto-immuunziekten. Ze zijn niet de veroorzakers van deze aandoeningen, maar ze spelen wel een rol in het totale mechanisme. De stoffen die gevormd worden uit de Omega 3 groep zijn juist ontstekingsremmend.
Culturen waar veel Omega 3 vetzuren in de voeding zitten hebben minder hart-en vaataandoeningen en andere aftakelingsziektes, zoals in Japan en de eskimo’s voor zover zij nog een traditionele voedingspatroon volgen. In beide culturen wordt veel vette vis gegeten. Om de ideale verhouding Omega 3, Omega 6 te bereiken zouden we meerdere malen per dag vette vis moeten eten. Dat zou een te grote wissel trekken op de visstand wereldwijd. Daarnaast bevat vis tegenwoordig ook veel schadelijke stoffen zoals, zware metalen, kleine plastic deeltjes ed. Er bestaan supplementen op basis van visolie. Voor een liter visolie moet gemiddeld 100 kg vis worden uitgeperst. Die vis is dan niet meer geschikt voor menselijke consumptie en kan alleen nog verwerkt worden tot kattenvoer en zo meer.
Een milieuvriendelijker alternatief is krillolie, dit zijn kleine schaaldiertjes die veel voorkomen in de zeeën rond de Zuidpool en daarvan schijnt vooralsnog geen tekort aan te zijn. Bovendien is er minder vervuiling en bevatten deze vetzuren het eerder genoemde gunstige astaxantine. Al deze zeeorganismen produceren die Omega3 vetzuren niet zelf, ze worden oorspronkelijk gevormd door algen. Er bestaat inmiddels ook Omega 3 algenolie, dat is uiteindelijk de meest milieuvriendelijke oplossing, bijv. zoals Opti3 algenolie. De algen worden gekweekt in daarvoor bestemde bassins.
In de complementaire geneeskunde worden Omega 3 supplementen op grote schaal toegepast zowel preventief als ook als aanvulling op de behandeling eigenlijk bij alle ziektes en kwalen. Hoe kunnen we nog meer een gunstigere verhouding Omega 3 Omega 6 bewerkstelligen. Om de Omega 3 inname te verhogen zijn er ook nog plantaardige bronnen, zoals lijnzaadolie, deze heeft het hoogste percentage alfalinoleenzuur(omega 3 ), gevolgd door walnoten, walnotenolie, hennepzaadolie, en chiazaad.
Verder om de Omega 6 consumptie te verlagen kun je ook meer vetzuren nuttigen uit de Omega 9 en ook Omega 7 groep. Omega 9 bevat het vetzuur oliezuur geheten en komt o.a. voor in olijfolie, pindaolie, koolzaadolie en avocado. Omega 7 rode palmvet bevat tevens veel beta-carotenen (=vitamine A ) die de olie knal-oranjerood kleuren en vitamine E, een echte vitamineboost. Uit het Omega 3 vetzuur alfalinoleenzuur( hier na te noemen ALA ) kan het lichaam de belangrijke vetzuren eicosapenteenzuur ( EPA) en docosahexaeenzuur ( DHA ) vormen.
In vette vissoorten heeft die omzetting al plaats gevonden en zijn deze vetzuren dus direkt beschikbaar. In krillolie zijn deze nog sneller beschikbaar vanwege de aanwezige phospholipiden , een wateroplosbare vetverbinding. In plantaardige oliën moet meestal de omzetting van ALA naar DHA en EPA nog in ons lichaam plaats vinden, maar bijv. hennepzaadolie bevat weer wel DHA naast ALA. De Omega 3 vetzuren werken ontstekingsremmend, beschermen onze cellen tegen oxydatie en daarmee voortijdige degeneratie, ze bevorderen de celstofwisseling, beschermen hart en bloedvaten, ze zijn essentiëel voor een goede functie van de hersencellen, voorkomen stolselvorming en de vorming van plaques in de bloedvaten en ze verlagen het zg.
LDL-cholesterol, ook wel het slechte cholesterol genoemd en verhogen het HDL het gunstige cholesterol. Dan bestaan er nog transvetzuren, dit zijn schadelijke vetzuren die zich in ons lichaam gedragen als het schadelijke LDL- cholesterol. Deze ontstaan tijdens het geheel of gedeeltelijk harden van vloeibare oliën in het productieproces van margarines en bak- en braadproducten, het zg. hydrogeneren.
Volgende keer over de praktische toepassingen van de diverse oliën en vetten.
T 06-41268316 | E contact@homeo-praktijk.nl
